What is at stake in the Taliban talks - Dari

گفتگوبا طالبان چه چیزی را به مخاطره می اندازد؟

نمایندگان طالبان در حال حاضر در اسلو هستند و با مقامات غربی و فعالان جامعه مدنی دیدار می کنند. از زمانی که طالبان در اواسط ماه آگست ۲۰۲۱ قدرت را در افغانستان به دست گرفتند، این اولین باری است که طالبان به یک کشور غربی دعوت می‌شوند. جزئیات بحث‌ها به طور کامل افشا نشده است، اما گفتگوها در هر گوشه وکنار بحث‌های داغی را برانگیخته است. مخالفین ادعا می کنند که این گفتگوها به گروهی مشروعیت می بخشد که تاکنون هیچ کاری برای پاسخگویی به خواسته های جامعه بین المللی انجام نداده است. طرفداران ادعا می کنند که گفتگوها تنها راه حل بحران انسانی افغانستان است.

همچنین تصویر بزرگتری وجود دارد که هر بحثی در مورد افغانستان و روابط آن با جامعه بین‌المللی به نحوی تحت شعاع آن قرار میگرد: در حالی که برخی تأکید می‌کنند که طالبان تغییر کرده‌اند و پیشرفت‌هایی وجود دارد - مثلاً به دختران اجازه داده ‌اند که به مدرسه برگردند - برخی دیگر استدلال می کنند که این امر را پیشرفت نامیدن، سطح توقع را بسیار پایین می‌آورد. آیا طالبان واقعاً تحصیل دختران را اجازه داده اند؟، درحالیکه دختران را درسن ۱۱ سالگی از ادامه تحصیل محروم مینمایند.

محققین CMI آنتونیو دی لوری، آرنه استرند و تورون ویمپلمان برای چندین دهه در افغانستان و با همکاری نزدیک با شرکای افغان روی موضوع افغانستان کار کرده اند. نظر آنها درباره مذاکرات اسلو چیست؟

- آیا این گفتگوها به مشروعیت بخشیدن به طالبان کمک می کند؟

آنتونیو دی لوری: وقتی هیئتی رسماً از سوی دولت توسط یک پرواز لوکس به اسلو دعوت می‌شود، دشوار است درجه خاصی از مشروعیت بخشیدن را انکار نمایم. با توجه به اینکه مقامات نارویژی در سال‌های گذشته از پروازهایی اختصاصی برای اخراج افغان‌ها از ناروی استفاده کرده‌اند، فرود آمدن طیاره حامل طالبان در اسلو دلیلی قوی برای همه کسانی است که به سازش‌های سیاسی آشنایی ندارند. در زمان حضور در ناروی، طالبان با نمایندگان کشورهای دیگر از جمله ایالات متحده نیز دیدار خواهد کرد. در مجموع، حتی اگر ممکن است سیاستمداران بلندپایه در آن دخالت نداشته باشند، این یک رویداد رسمی است که به طالبان در عرصه بین المللی تا حدی رسمیت می بخشد.

آرنه استرند: نه لزوماً، دیپلمات ها از ماه آگست با آنها در قطر و کابل تعامل داشته اند، اما این گفتگوها کمتر شفاف بوده است. در اسلو، طالبان توسط فعالان و دیپلمات‌ها در مورد نحوه اداره افغانستان و محدودیت‌هایی که بر حقوق اولیه بشر اعمال کرده‌اند، تحت فشار قرار می‌گیرند. رسانه‌های بین‌المللی در آنجا از آنها سوالهایی می پرسند در مورد اینکه چه زمانی دختران بزرگتر به تحصیل دسترسی خواهند یافت و زنان چه زمانی اجازه بازگشت به کار خواهند یافت، همچنان در مورد اینکه چرا آنها زنان معترض و ژرونالیست را دستگیر کرده‌اند از آنها خواهند پرسید. طالبان در مورد اینکه آیا دولت بکلی مردانه آنها با مشارکت بسیار محدود از اقلیت های قومی واقعاً در موقعیتی است که کل کشور را رهبری کند، به چالش کشیده می شوند، و به راستی چنین است. اگر آنها نتوانند پاسخ‌های قانع‌ کننده ارائه کنند و نشان دهند که متعهد به تغییر هستند، پس از جلسه با مشروعیت کمتری روبرو خواهند شد. این امر به رسمیت شناخته شدن طالبانس به عنوان دولت قانونی کشور را حتی دشوارتر می کند.

تورون ویمپلمن: واضح ترین پاسخ به این سوال این است که این گفتگوها به طالبان یک حالتی از مشروعیت می بخشد. پرواز نمایندگان طالبان با طیاره اختصاصی این سفر، آن را به یک دیدار رسمی تبدیل می کند. اگرچه ممکن است معاوضه هایی وجود داشته باشد. اگر مذاکرات منجر به هر گونه تحول مثبت شود، وزارت امور خارجه ناروی ممکن است به خوبی فکر کند که این امر ارزش گرفتن خطر را دارد.

- آیا علائمی وجود دارد که بیانگر اراده طالبان برای مذاکره واقعی  باشد یا آنها به خواسته های جامعه بین المللی به طور صادقانه پاسخ می دهند؟

آنتونیو دی لوری: مذاکرات واقعی مستلزم تغییرات ساختاری است که در حال حاضر در افق احتمالی به نظر نمی رسد. به عنوان مثال، افغانستان یک کشور مواد مخدر است (و قبل از بازگشت طالبان به قدرت نیز چنین بود) و قاچاق مواد مخدر منبع اصلی درآمد برای طالبان است. مسلما تغییر در این موضوع بعید به نظر می رسد. برداشت این است که این گفتگوها به مسائل فوری و کوتاه مدت می پردازد، در حالی که نگرانی های زیادی برای مشکلات ساختاری مانند دسترسی به عدالت، تحصیل، کار و غیره باقی خواهد ماند.

آرنه استرند: حتی قبل از این نشست، طالبان بازگشایی مدارس در اواخر ماه مارچ اعلان کردند. آنها ابراز با ارسال کمک های بشردوستانه خارج از کنترل دولت از طریق مؤسسات غیردولتی و دفاتر نمایندگی سازمان ملل نیز تمایل نشان داده اند.  نکته اصلی مذاکرات در اسلو نیاز به تعهدات واقعی از سوی طالبان و توافق بر سر زمان و چگونگی تطبیق این تعهدات است. گرفتن تضمین هایی که طالبان به حقوق بشر و آزادی بیان احترام بگذارند نیز مورد بحث است. برخی از این موضوعات بدون شک برای آنها چالش برانگیز خواهد بود، مانند تقاضا برای حضور گسترده تر سایر گروه ها در دولت و گنجاندن زنان در پست های بلند. به عنوان مثال، در برابر گنجانیدن افرادی که آنها را اعضای فاسد دولت های قبلی می دانند، مقاومت خواهند کرد.

 تورون ویمپلمن: به سختی می توان گفت، تا کنون هیچ نشانه ای از تسلیم شدن طالبان به خواسته های جامعه بین المللی نداشته ایم. البته هنوز روزهای اولیه است، اما در اینجا یک دام وجود دارد: اگر گفتگوها بدون دادن هیچ امتیازی از سوی طالبان به پایان برسد، آنها همچنان می توانند از این واقعیت استفاده کنند که آنها برای یک دیدار رسمی دعوت شده بودند.

- این مذاکرات، مبارزه برای حقوق زنان را به کجا خواهد رساند؟

آنتونیو دی لوری: یک قاضی زن که پس از تسلط طالبان در آگست ۲۰۲۱ از افغانستان فرار کرده، اخیراً گفت: «زنان از دستگاه قضایی حذف شده اند. حضور زنان در قوه قضائیه دستاورد بزرگی بود که به سرعت از دست رفت.» این به نوعی بیانگر وضعیت عمومی کشور است. حقوق زنان به احتمال زیاد در دستور کار (آجندا) این مذاکرات و گفتگوهای آتی با طالبان خواهد بود، هرگاه گروه های جامعه مدنی افغانستان و انجمن های حرفه ای زنان به طور جدی در همچو مذاکرات دخیل نباشند موضوع حقوق زنان  در اغلب موارد - صرفاً مورد بهره برداری سیاسی قرار خواهد گرفت.

آرنه استرند: گفتگوها در مورد حقوق زنان و به طور گسترده تر حقوق بشر را به در رووس موضوعات مذاکرات قرار داده است. در جریان گفتگوها، طالبان با بازیگران جامعه مدنی ملاقات خواهند کرد که نگرانی ها و نظرات خود را در مورد این موضوعات مطرح خواهند کرد و در این عرصه مجبور به شنیدن آن ها هستند. به خصوص که این بازیگران آشکارا از حمایت جامعه بین المللی برخوردارند. با این حال، این گفتگوها طیفی از نظرات مختلف در میان زنان افغان و گروه های حقوق بشر را به ایجاد کرده است. برخی موضع گیری اصولی دارند و از تعامل یا گفتگو با آنها خودداری می کنند، برخی دیگر از گفتگو حمایت می کنند و از تعامل بیشتر با طالبان استقبال می کنند. این همچنین نشان می دهد که پیشرفت زنان افغان در ۲۰ سال گذشته چقدر ناهموار بوده است. هنوز تفاوت های زیادی بین جمعیت روستایی و شهری و در گروه های مختلف وجود دارد.

تورون ویمپلمن: ما هنوز نمی دانیم، و دیدگاه های متفاوتی از حقوق زنان افغان که در افغانستان و در تبعید زندگی می کنند ظاهر می شود.

من دیدگاه فعالان زن مانند نرگس نهان را درک می کنم که ادعا می کنند با دعوت از طالبان به اسلو، ما بهترین کارت مذاکره خود یعنی به رسمیت شناختن را هدر می دهیم. او استدلال می کند که گفتگوها با طالبان می توانست در سطح پایین تر، با حرکت در طول روند در دوحه ادامه یابد. در همین حال، محبوبه سراج که در کابل زندگی می کند و در جریان گفتگوها قرار دارد، گفته است که از ۵ ماه بدینسو تلاش می کند تا با طالبان در کابل دیدار کند، بدون اینکه هیچ پاسخی از سوی آنها داده شود.

فکر می‌کنم افتتاح مدارس دخترانه بالاتر از مقطع ابتدایی می‌تواند آزمایشی باشد برای اینکه آیا چنین صحبت‌هایی از منظر حقوق زنان مثمر است یا خیر؟. البته بسته شدن مدارس تنها یکی از اقدامات افراطی است که طالبان از زمان به دست گرفتن قدرت انجام داده اند.

به نظر من قابل توجه است که مقامات غربی از جمله ناروی در مورد فعالان زن - تمنا زریاب پریانی و پروانه ابراهیم خیل که از هفته گذشته در کابل مفقود شده اند و طبق همه نشانه ها توسط طالبان یا عناصر خشن درون آنها بازداشت شده اند، سکوت کرده اند. این چیزی است که بسیاری از مردم نگران آن هستند.

- جایگزین مذاکره با طالبان چیست؟

آنتونیو دی لوری: با توجه به اینکه آنها عملاً قدرت حاکم در افغانستان هستند، باید با طالبان تعامل کرد. مسئله بیشتر این است که شرایطی را برای گفتگو با طالبان ایجاد کنیم تا همه شمول تر باشند، یعنی سایر صداهای سیاسی و بازیگران جامعه مدنی افغانستان مشارکت داده شوند.

آرنه استرند: در حال حاضر، هیچ جایگزینی نمی بینم. در حال حاضر هیچ گروه یا شخص سیاسی یا نظامی نمی تواند طالبان را در افغانستان به چالش بکشد. همچنین کسی نیست که بتواند گروه های پراکنده و نمایندگان حکومت غنی را متحد کند. سوال مهم این است که در مورد چه چیزی باید مذاکره کرد، و اینکه سطح توقع را برای امتیازاتی که طالبان باید بدهند را چه کسی و در کجا تعیین کند.

تورون ویمپلمن: تعداد بسیار کمی هستند که استدلال می کنند که نباید با طالبان در هیچ سطحی صحبت کرد. و آوردن طالبان به اسلو در مقایسه با ادامه مذاکرات در سطح پایین تر در دوحه ، ممکن است مزیتی داشته باشد. گفتگوهایی از این دست به این معنا متمرکز هستند که محدود به زمان هستند و در چنین شرایطی شرکت کنندگان ممکن است برای دادن و گرفتن آمادگی گرفته باشند. طالبان ممکن است احساس کنند که با پذیرش برخی از مطالبات مطرح شده از سوی مقامات و برخی دیگر برای مثال در زمینه کمک، سود بیشتری خواهند داشت.

-آیا بحران انسانی در افغانستان بدون مذاکره با طالبان قابل حل است؟

آنتونیو دی لوری: همه اشکال مداخله بشردوستانه مستلزم مذاکره با بازیگران مختلف از دولت ها گرفته تا گروه های مسلح است. مذاکرات، از جمله مذاکره با طالبان، برای تضمین دسترسی به کمک‌ها برای جمعیت‌های نیازمند، نظارت بر بحران‌ها، ایجاد راه‌حل‌های فوری و غیره ضروری است. البته همه طرف‌ها ممکن است از مذاکرات برای منافع سیاسی استفاده کنند که از نیازهای بشردوستانه سبقت جسته است. بنابراین، مذاکرات باید به طور مداوم مورد نظارت و ارزیابی قرار گیرند.

آرنه استرند: خیر، حتی اگر بتوان کمک های بشردوستانه را برای مدتی خارج از کنترل دولت ارسال کرد، این فقط به عنوان یک زنجیر کمک موقت عمل می کند. اقتصاد باید احیا شود و چالش های اساسی فقر برطرف شود تا از یک بحران دائمی و حتی بزرگتر جلوگیری شود. این امر مستلزم یک افغانستان آرام تر است و طالبان سهم خود را در این مسئولیت بر عهده بگیرند. همانطور که قبلاً گفتم: این نیاز به بحث های صادقانه  بیشتر دارد.

تورون ویمپلمن: من فکر می کنم که بحث اصلی که در پایتخت های غربی جریان دارد این است که آیا می توان بحران انسانی را تنها با کمک های بشردوستانه حل کرد یا اینکه برخی از بودجه نیز باید به دولت تحت کنترل طالبان اختصاص یابد. پول به دستگاه دولتی تا حدودی برای رسیدگی به فروپاشی اقتصادی که علت اصلی بحران وحشتناک انسانی است ممکن است کمک کند - اما این کمک ها به دولتی می رسد که قدرت را به زور به دست گرفته است، به هیچ وجه نماینده نیست، به صورت مستبدانه و سرکوبگرانه حکم می کند و شدیدترین محدودیت ها را برای زنان که در هیچ نقط جهان امروز دیده نشده است، وضع کرده اند.